Makówki, racuchy, gęś... Co w Polsce się je na Śwęta?

Choinka, prezenty, suto zastawiony stół to obraz typowy dla Świąt Bożego Narodzenia. Tak święta spędza się w całej Polsce. Jedyne, co odróżnia święta w różnych regionach naszego kraju to to, co znajduje się na wigilijnym stole. Tradycyjnie, jak nakazuje zwyczaj na świątecznym stole powinno znaleźć się dwanaście potraw. Zróżnicowanie dań jest zależne od tradycji, która w wielu regionach różni się od siebie.

Od setek lat na wigilijnych stołach królowały postne dania. Przygotowywano wiele potraw, by w kolejnym nadchodzącym roku zaznać dobrobytu. Obecnie najczęściej zwyczaje rodzinne decydują o tym, co będziemy spożywać podczas Wigilii Bożego Narodzenia. Uważa się, że na stole powinny znaleźć się wszytkie płody ziemi. Do najczęsciej przygotowywanych potraw świątecznych należy barszcz z uszkami, zupa grzybowa, ryby (zazwyczaj karp), pierogi z kapustą czy kluski z makiem i miodem.

Wigilia na Śląsku

Śląskie stoły wigilijne słyną z tego, że są bogato zastawione. Można znaleźć na nich różnego rodzaju zupy postne takie jak grzybowa lub zupa migdałowa. Podczas śląskiej wigilii pojawia się wiele ryb takich jak np. śledź czy karp. Dodatkiem do ryb są kartofle, które zaczęły być podawane za sprawą wpływów niemieckich. Jedną z tradycyjnych śląskich potraw są kluski z ziemniaków oraz kapusta z grzybami. Na wigilijnym stole nie może zabraknąć także makówek.

Makówki wigilijne

Składniki:

chałka
750 ml gorącego mleka
250 ml miodu
150g rodzynek
100g suszonych moreli
laska wanilii
450 g niebieskiego maku
150 g masła
100g orzechów włoskich
100g skórki pomarańczowej smażonej w cukrze
50g obranych migdałów

Opłukać mak. Wsypać do garnka i zalać mlekiem. Gotować przez 30 minut. Następnie przelać przez sito. Zmielić 3 razy. Orzechy włoskie i migdały posiekać . Pokroić morele w kosteczkę. Wyjął ziarna z wanilii. W naczyniu roztopić masło, dodać miód oraz wsypać bakalie. Podgrzewać chwilę. Do całości dodać mak i wszystko wymieszać. Przygotować dużą miskę. Ułożyć w niej naprzemiennie mak i pokrojoną chałkę. Wierzch posypać bakaliami.

Potrawy na Podlasiu

W świątecznej kuchni podlaskiej królują pochodzące ze Wschodu potrawy. Podczas Wigilii podawana jest kutia i kiesiel z mąki owsianej. Popularny jest barszcz z grzybami, kluski z makiem i smażona ryba. Jednym z często przyrządzanych smakołyków są racuchy.

Racuchy

Składniki:

25 g cukru
cukier puder
łyżka roztopionego masła
1 jajko
250g mąki pszennej
30g świeżych drożdży
masło klarowane do smażenia
250g mąki pszennej
125 ml mleka

Przygotowanie:

Drożdże ucierać z cukrem do momentu, aż zaczną się pienić. Dodać 50 ml letniego mleka i łyżkę mąki. Całość wymieszać i odstawić. Zaczekać, aż wyrośnie. Następnie dodać roztrzepane masło, mleko i resztę mąki. Masa powinna mieć konsystencję gęstej śmietany. Odstawić na 30 min. do wyrośnięcia. Rozgrzać masło na patelni. Kłaść na nie łyżką ciasto. Smażyć z obu stron do uzyskania złocistego koloru. Podawać posypane cukrem pudrem.

A co na Warmii i Mazurach?

Na kuchnię warmińsko-mazurską w znacznej mierze oddziaływała Litwa i Białoruś. Tamtejsze wpływy są widoczne równiez w wigilijnych potrawach. Na wigilijnym stole pojawiają się zupy owocowe, barszcz, przygotowane w różny sposób kasze. Na Warmii i Mazurach można zjeść także ziemniaki, śledzie w oleju i pierogi z kapustą i grzybami. W pierwszy i drugi dzień świąt na stołach pojawia się gęś oraz mazurskie ryby.

Gęś z jabłkami

Składniki:

gęś
3 łyżki majeranku
sól, pieprz
łyżka cukru
800 g jabłek reneta
łyżka cukru
5 łyżek oleju

Gęś nafaszerować jabłkami, zaszyć wykałaczkami. Nagrzac piekarnik do temp. 180 stopni i wstawić gęś na 3-4 godziny. Pieczeń polewać wodą i sosem. Upieczoną gęś podzielić na porcje. Posypać jabłkami. Potrawę można podawać z czerwoną kapustą.

Mazowieckie potrawy

Na Mazowszu zazwyczaj przygotowuje się karpia w śmietanie lub galarecie, barszcz z uszkami, smażone grzyby oraz bigos. Słodkim dodatkiem jest kompot z suszu. Często podawana jest kutia. Jako słodki przysmak podawane są pierniki, galaretki, makowce i drożdźowe babki. Jedną z najpopularniejszych mazowieckich potraw wigilijnych sa kluski z makiem.

Kluski z makiem

Składniki:

Ciasto:

2 szklanki mąki pszennej
sól
1 jajko
woda
1 łyżka masła

Masa makowa:

800 ml wrzącego mleka
500g niebieskiego maku
100g orzechów włoskich
laska wanilii
100g suszonych moreli
150g masła
250g miodu
150g rodzynek
50g obranych migdałów
100g skórki pomarańczowej smażonej w cukrze

Przygotowanie:

Opłukać mak. Mak wsypać do garnka i zalać mlekiem. Gotowac przez 30 min. na małym ogniu. Osączyć na sicie. Trzykrotnie zmielić. Orzechy włoskie i migdały drobno posiekać. Morele pokroić w kawałki. Z wanilii wyjąć ziarna. Roztopić masło, dodać bakalie i miód. Podgrzewać przez chwilę na małym ogniu. Dodać zmielony mak. Całość smażyć przez ok. 15 min. na małym ogniu. Podczas smażenia często mieszać. Ostudzić. Zagnieść ciato. Rozwałkować. Pokroić w paseczki. Ugotować w posolonej wodzie. Ostudzić i wymieszać z masą makową. Potrawę podawać na zimno.

Dania z Wielkopolski

Mieszkańcy Wielkopolski w czasie Wigilii raczą się grochem z kapustą, pierogami z grzybami, zupą z konopi oraz suszonymi smażonymi grzybami. Stałym dodatkiem do dań są ziemniaki. Słodkimi rarytasami są tam szyszki z kaszy z bakaliami. Często na wigilijnym stole pojawia się kompot z suszu.

Kompot z suszu:

Składniki:

200g suszonych fig
2 łyżki cukru
200g suszonych śliwek
skórka z 1/2 cytryny
1/2 laski cynamonu

Przygotowanie:

Opłukać figi i śliwki. Zalać zimną wodą (każde w osobnym naczyniu). Odstawić na noc. Następnego dnia zagotować w tej samej wodzie. Dodać do śliwek kawałek cynamonu i łyżkę cukru. Figi zagotować z cukrem i pokrojoną skórką z cytryny. Ugotowane kompoty połączyć i zagotować. Wyjąć skórkę i cynamon. Podawać w pokojowej temperaturze.

Joanna Matuła