Pikantny smak plotki

„Plotka jest zawsze smakowita” uznał kiedyś zgryźliwie wybitny pisarz Fiodor Dostojewski. Kopaliński wśród licznych prób definiowania plotki określa ją jako „aktywność przyjemną samą w sobie”, a dopiero w dalszym etapie jako „negatywne, złośliwe, płytkie obmawianie nieobecnych osób”. Czym więc jest plotka i dlaczego prześmiewcze i niszczące reputację innych ludzi słowa mogą sprawiać nam satysfakcję?

Niby nieakceptowana społecznie, a powszechna ponad wszelką miarę, bo kto z nas choć raz nie poczuł jej słodko-gorzkiego smaku na czubku języka? Niby zaprzecza moralności, a nawet w przykazaniach Bożych nie do końca zabroniona. W końcu nie należy mówić  fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu… Czyli jeśli istnieje podejrzenie, że fałszywe nie jest, to już można?! Niby stanowi kość niezgody w grupie przyjaciół, a jednak wyklinany jest jedynie ten, który plotkować nie chce (widać konfident!). Z jednej strony powinna niszczyć więzi między ludźmi, ale jeśli nie dotrze do samego zainteresowanego, co przecież zdarza się tylko w wyjątkowo ekstremalnych przypadkach, jej funkcja nagle okazuje się wręcz przeciwna. Osoba, z którą chcemy plotkować, może czuć się godna naszego zaufania, włączona do wewnętrznej społeczności, tych „z którymi można”, „swoich!”. Ta zaś, która postąpiła niemoralnie, zostanie w myśl zasady „zbrodni i kary” oszkalowana przez „sprawiedliwych”.

Dzięki plotce możemy dowiedzieć się czegoś o przeszłości swojego partnera, czy reputacji osoby, którą zamierzamy zatrudnić. Pozwala ustalić własny system wartości i skonfrontować go z innymi. Dzięki takim oszczerstwom i przekazywanym famom, dowiadujemy się, co nas nawzajem bulwersuje, a co fascynuje i podnieca. Jeśli ktoś powie nam w zaufaniu, że Marek zdecydowanie za często się upija- opowiada się po stronie tych, którzy uznają umiar alkoholowy. Możemy jednak usłyszeć też o Marku, że jest rewelacyjnym kumplem i do tańca, i do różańca (to drugie może mniej pewne, ale kto się spotka na imprezie, żeby klepać paciorki?!) Tomek może dla jednych zmieniać laski jak rękawiczki, dla drugich natomiast mieć niesamowite powodzenie. Iza może uchodzić za pracoholiczkę albo robiącą błyskotliwą karierę. Antek być pantoflarzem lub wspaniałym mężem. Te same zachowania mogą być postrzegane według różnych punktów widzenia i hierarchii wartości. Niewątpliwie na taki osąd ma wpływ płeć plotkujących, ich stan majątkowy, towarzystwo, zawód (niezaprzeczalnie co innego bulwersuje nauczycielkę, co innego panią sprzątającą salę po lekcji- choć może dogadałyby się w kwestii gum do żucia). Choć paradoksalnie mężczyźni twierdzą, że to kobiety są plotkarami, to przebywając w ich towarzystwie, można dowiedzieć się wielu więcej pikantnych szczegółów z życia innych, niż w damskim gronie!

Zupełnie inne są też reakcje osób „branych na języki”. Znam takich, którzy bulwersują i oburzają właśnie po to, żeby zwracać na siebie uwagę. Dla płytkich gwiazd rocka czy kina, każdy tydzień bez wzbudzania kontrowersji jest tygodniem straconym. Cóż, skoro nie imponują talentem… Jak mówi stare przysłowie „tonący brzytwy się chwyta”. Te przypadki można jednak wrzucić do jednego garnka z innymi dziwactwami i odmiennościami świata i potraktować jako sprawę indywidualną. Zwłaszcza, że przeciętny Kowalski, wcale nie uważa takiego niewyraźnego szumu wokół własnej osoby za powód do dumy. Nie znaczy to, że woli przesiedzieć całe życie w skorupce. Szacunek społeczny i podziw to co innego, niż złośliwe uwagi rzucane za plecami samego zainteresowanego. Niestety, nie zawsze w życiu potrafimy nad wszystkim zapanować. Z autopsji wiem, że słowa Elizabeth Shan - „plotka jest jedynym głosem szybszym od dźwięku” są bezwzględnie prawdziwe. Dwa palce wzniesione uroczyście w geście przysięgi dochowania tajemnicy nie tyczą się przecież męża ani mamy. To w końcu osoby godne największego zaufania a plotka, którą zatrzymujemy na języku zaczyna parzyć jak sól, a w końcu gnije toczona przekroczonym terminem ważności. Nie ma wyjścia, trzeba podać dalej. Najlepiej wzbogacając jakimś pikantnym szczegółem lub choćby rozwijając nieznacznie jakiś detal, który w końcu mógł mieć miejsce. Prawda?! A że każdy dodaje tak niewiele, to nikt nie jest winien szalonemu rozrostowi plotki. I  nie wiadomo, kiedy wyjście z kumplem na kanapkę w przerwie w pracy nagle urasta do rangi romansu na miarę Anny Kareniny. A drobny komplement rzucony koleżance na temat jej nowego kostiumu, przyczepia do nas łatkę wazeliniarza.

Patrzę czasami z niedowierzaniem na grupę moich znajomych. Czy jest choć jeden, który nie obgadywał ze mną kogoś innego? Czy jest choć jeden, o którym dotąd nie powiedziałam nigdy ani słowa? Wstyd mi przed samą sobą. „Ale ze mnie plotkara”- myślę sobie i nagle dopada mnie refleksja typu czy oni też tak o mnie mówią? Niemożliwe! Przecież nie daję im powodów. Tu natrafiam na kolejne oblicze plotki. Strach przed zostaniem tym obgadanym... Tego, jak rani taka słowna potwarz, często zupełnie niezgodna z prawdą, każdy z nas doświadczył pewnie niejednokrotnie. Plotka była, jest i będzie. Musimy spojrzeć prawdzie w oczy. Poza tym, całkiem neutralny człowiek jest co najwyżej nudny, więc jeśli dawać już powody do plotek, to chociaż z klasą.  Jeśli już mamy stać się pożywką, to wytrawną i trzymającą rezon. Tuwim wśród wielu niezbyt wysokich lotów wypowiedzi zawarł jedną, którą warto zapamiętać - „żyj tak, żeby twoim znajomym zrobiło się nudno, gdy umrzesz”.

Agnieszka Zięba
(agnieszka.zieba@dlastudenta.pl)

Fot. Maciej Głowiński

---