Jaka dieta leży w naturze człowieka?

Dieta naszych przodków nazywana jest paleolityczną lub, w skrócie, dietą paleo. Podstawowym źródłem ich pożywienia były ryby, skorupiaki, mięso dzikich zwierząt, jajka, a także owoce, warzywa korzeniowe i liściaste oraz orzechy. To, co charakteryzuje tę dietę, to brak produktów zbożowych, mleka i przetworów mlecznych, a także cukru i alkoholu. Czy w takim razie dieta tego typu jest idealna? Czy może lepsze są te, które opracowano później? Dlaczego w życiu człowieka dieta odgrywa tak ważną rolę i która z nich jest najlepsza?

Dieta od czasu naszych przodków bardzo się zmieniła. Powstało wiele nowych, wiele stało się modnych i często nie do końca korzystnych dla zdrowia. Co ciekawe, coraz częściej ludzie sięgają po składniki i przyprawy, które były znane już wiele lat temu. Powrót do żywienia z dawnych lat stał się po prostu modny. Wiele firm wytwarzających produkty spożywcze wykorzystuje ten trend w reklamach swoich produktów, wierząc, że to przyniesie zysk, bo przecież to, co naturalne, pochodzące od naszych przodków, jest najprawdopodobniej najlepsze. Ale jaka właściwie była dieta naszych przodków i czy rzeczywiście może być wzorcem we współczesnym żywieniu człowieka?

– Dieta paleolityczna, w skrócie paleo, zatacza coraz szersze kręgi i ma niewątpliwie wielu zwolenników, ale niestety odbiega ona od tej, którą obecnie określamy jako zbilansowaną – wyjaśnia mgr Dominika Skolmowska, wykładowca z Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. – Z racji eliminacji mleka i produktów mlecznych dieta ta może być niedoborowa w wapń, który może nam się przede wszystkim kojarzyć z funkcjonowaniem kości i zębów. Natomiast wapń bierze udział również w procesie krzepnięcia krwi, w przewodzeniu bodźców nerwowych. Eliminacja całej ważnej grupy, jaką są produkty mleczne oraz mleko, może mieć negatywne skutki dla naszego zdrowia.

Problematycznym składnikiem pokarmowym, jeśli chodzi o dietę paleo, jest również błonnik pokarmowy. Oczywiście kłopot pojawia się wtedy, kiedy z diety wykluczone zostaną produkty zbożowe, które są znaczącym źródłem tego składnika.

Zgodnie z założeniami piramidy zdrowego żywienia, produkty zbożowe stanowią drugą najważniejszą grupę produktów, zaraz po warzywach i owocach, i absolutnie nie ma żadnej potrzeby, aby zostały one wyeliminowane z diety. Błonnik pokarmowy pełni wiele korzystnych funkcji, na przykład zmniejsza poziom cholesterolu i glukozy we krwi. Jest niewątpliwie bardzo ważny dla osób z chorobami układu krążenia czy cukrzyków. Błonnik odpowiada także za odczuwanie sytości, więc będzie korzystny dla osób, które chcą stracić kilka kilogramów. Produkty zbożowe są jednak nie tylko źródłem błonnika, lecz także dostarczają szeregu innych składników pokarmowych takich jak żelazo, magnez i witaminy z grupy B.

Popularna już od dłuższego czasu dieta Dukana również nie jest najlepszym wyborem, ponieważ dostarcza bardzo dużo białka, które w nadmiernej ilości działa obciążająco na organizm, przede wszystkim na nerki – może pogorszyć ich funkcjonowanie.

Coraz więcej ludzi przechodzi także na wegetarianizm. Czy praktyka całkowitej rezygnacji z mięsa jest jednak dobra? – Amerykańskie Stowarzyszenie Dietetyczne wyraziło stanowisko, że odpowiednio skomponowane diety wegetariańskie, w tym diety wegańskie, są zdrowe, spełniają zapotrzebowanie żywieniowe i mogą zapewniać korzyści zdrowotne przy zapobieganiu i leczeniu niektórych chorób – wyjaśnia Dominika Skolmowska. – Warto także zaznaczyć, że jeśli diety wegetariańskie są odpowiednio zbilansowane, to są właściwe dla osób na wszystkich etapach życia, włączając w to dzieci, kobiety w ciąży i karmiące piersią.

Jeżeli dana osoba chce zrezygnować z jedzenia mięsa i jest w stanie pokryć zapotrzebowanie na potencjalnie problematyczne składniki pokarmowe (na przykład na białko i wapń), to oczywiście taka dieta jest jak najbardziej dla niej. Z drugiej strony, należy zdawać sobie sprawę, że nie wszyscy konsumenci chcą zrezygnować z jedzenia mięsa. Osoby te powinny zwracać uwagę na ilość i rodzaj spożywanego mięsa, ponieważ według piramidy żywieniowej należy je ograniczać, na przykład zastępując częściowo roślinami strączkowymi.

Dieta w żywieniu człowieka jest bardzo ważna i przede wszystkim powinna być odpowiednio zbilansowana. Co to znaczy? – Dieta powinna być zbilansowana, wtedy dostarcza nie tylko odpowiednich ilości kalorii, ale przede wszystkim zwracamy też uwagę na jej wartość odżywczą, czyli to, czy pokrywamy zapotrzebowanie na makroskładniki (białka, tłuszcze, węglowodany) oraz na mikroskładniki (witaminy i składniki mineralne) – tłumaczy mgr Skolmowska z SGGW. – Jeśli mówimy o diecie zbilansowanej, to taka prawidłowo skomponowana dieta ma spełniać zapotrzebowanie energetyczne danej osoby i być dostosowana do jej aktualnej masy ciała, do wzrostu, płci, aktywności fizycznej, jak również stanu fizjologicznego, czyli tego, czy na przykład kobieta jest w ciąży lub karmi piersią.

Ważne jest również zwrócenie uwagi na to, że istnieje wiele chorób dietozależnych. Dieta oraz szeroko rozumiany styl życia (aktywność fizyczna, spożywanie alkoholu, palenie papierosów) znacząco wpływają na ryzyko wystąpienia niektórych chorób, chociażby otyłości, cukrzycy typu 2 czy chorób sercowo-naczyniowych. Dlatego sposób żywienia powinien być odpowiednio dobrany dla konkretnej osoby. Trzeba również pamiętać, że dieta konwencjonalna, czyli taka, która nie wyklucza żadnej grupy produktów, jak każda dieta, również powinna być odpowiednio zbilansowana. Zawsze istnieje jednak ryzyko niedoborów, jeśli żywienie będzie monotonne. Podsumowując, drogą do sukcesu jest odpowiednio zbilansowana dieta, niezależnie od tego, czy będzie ona konwencjonalna, wegetariańska czy eliminująca inne produkty.

Artykuł Partnera

fot. bigstockphoto.com/aamulya