VI Światowy Dzień Antykoncepcji za nami

26 września obchodzony był VI Światowy Dzień Antykoncepcji. Jest to dobry moment do rozmowy na temat trendów w rozwoju antykoncepcji niecodziennej oraz jej znaczeniu dla zdrowia kobiety. Antykoncepcyjne metody hormonalne o przedłużonym działaniu cieszą się coraz większym uznaniem ze strony użytkowniczek, także z uwagi na wygodę stosowania. Dostępne na świecie od dekady, zrewolucjonizowały rynek antykoncepcji hormonalnej niczym pigułka pół wieku temu. Plastry, pierścienie i spirale stały się odpowiedzą na potrzeby pacjentek, które oczekują skutecznego zabezpieczenia, a zdarzało im się zapomnieć o regularnym przyjmowaniu tabletek. Czy przyszłość antykoncepcji hormonalnej należy do metod niecodziennych?

Zarys historyczny niecodziennej antykoncepcji hormonalnej

Skuteczna antykoncepcja jest dostępna „zaledwie” od 50 lat. Skuteczność zyskała w momencie pojawienia się tabletki hormonalnej, która hamuje cykl miesięczny i zapobiega zajściu w ciążę. W latach 50-tych ubiegłego wieku po raz pierwszy zaczęto stosować hormony w celu wywołania efektu antykoncepcyjnego. Pierwsza pigułka weszła na rynek w latach 60-tych w Stanach Zjednoczonych. Był to przełom w antykoncepcji, która przyniosła bardzo wysokie efekty działania. Od tego czasu ulegała wielu modyfikacjom. Systematycznie zmniejszano w niej dawki hormonów, opracowywano  lepiej tolerowane składniki hormonalne i wprowadzano zmienne dawki hormonów. Dzisiaj pigułka dostępna jest w różnych dawkach hormonów z wysokim wskaźnikiem skuteczności. Hormony przyjmowane w postaci tabletek mogą: nadmiernie stymulować wątrobę i wpływać na układ pokarmowy. Ich skuteczność  w dużej mierze zależy od systematycznego przyjmowania. Właśnie dlatego zaczęto poszukiwać nowych metod podania hormonów. Na początku XX wieku poszerzył się obszar antykoncepcji hormonalnej. Na świecie zostają zarejestrowane metody, które nie wymagają codziennego zastosowania i podawane są inną drogą niż doustna a przerwanie ich stosowania, podobnie jak tabletek, jest możliwe w każdej chwili. Pierwszym dwuskładnikowym systemem do pozajelitowego stosowania hormonów, który pojawił się w Polsce w 2004 roku, był plaster antykoncepcyjny aplikowany raz na tydzień. Stosowany przezskórnie (transdermalnie) oszczędza przewód pokarmowy, wpływa korzystnie na wątrobę i jest szansą na stosowanie antykoncepcji hormonalnej u tych kobiet, u których pigułki stosować nie można. Od 2008 roku Polki mają do dyspozycji kolejną niecodzienną metodę hormonalną w postaci pierścienia dopochwowego. Hormony są uwalniane z pierścienia i przenikają przez błonę śluzową pochwy. Pierścień stosowany jest raz w miesiącu. Od wielu lat dostępna jest również wkładka wewnątrzmaciczna nazywana „spiralą”, aplikowana przez lekarza do jamy macicy, w której może pozostawać wywierając działanie od 4. do 7. lat, czy zastrzyk posiadający właściwości antykoncepcyjne działający bez przerwy około 3 miesięcy. Przy zastosowaniu antykoncepcji o przedłużonym działaniu kobieta nie musi pamiętać o niej codziennie.

Przewaga niecodziennych metod antykoncepcji nad doustną antykoncepcją hormonalną

Antykoncepcja niecodzienna wyróżnia się efektywnością, gdyż jest mniej podatna na czynniki zakłócające jej działanie, którymi najczęściej są: antybiotykoterapia - u 21% pacjentek, wymioty czy biegunka – występujące u 10% użytkowniczek w trakcie przyjmowania doustnej antykoncepcji hormonalnej .„Jeśli kobieta zapomni rozpocząć kolejne opakowanie tabletek antykoncepcyjnych o trzy dni albo w ciągu pierwszych dni popełnia jakieś błędy w zastosowaniu, to pęcherzyk jajnikowy dojrzewa i pomimo tego, że po tym „trzydniowym” zapomnieniu rozpoczyna przyjmowanie tabletek może dojść do jajeczkowania i ten główny mechanizm antykoncepcyjny jest zaburzony. U niektórych kobiet zdarza się, że tabletka jest zapomniana 2-3 razy, ale tak naprawdę groźna jest sytuacja taka, w której opóźni się rozpoczęcie kolejnego opakowania” – mówi prof. dr hab. n. med. Romuald Dębski – Kierownik Kliniki Położnictwa i Ginekologii CMKP w Warszawie. Niecodzienne metody hormonalne takie jak plaster czy pierścień antykoncepcyjny, dostarczają do organizmu kobiety stały, równy poziom hormonów.

W przypadku przyjmowania tabletek hormony wahają się w ciągu doby - ich stężenie wzrasta i zmniejsza się. W przypadku plastra i pierścienia poziom hormonów jest stały dzięki czemu uzyskujemy bardzo wysoki efekt antykoncepcyjny przy niestosowaniu wysokich dawek hormonów. Stosunkowo nowe, niecodzienne metody, nie obarczają wątroby i układu pokarmowego, eliminują jednocześnie wiele wad pigułek i są następnym krokiem w rozwoju nowoczesnej antykoncepcji hormonalnej. Komfort z „niecodziennego” zastosowania metod o przedłużonym działaniu jest dodatkowym czynnikiem przemawiającym za wyborem tej, a nie doustnej metody. Współczesne, „zabiegane” kobiety nie muszą dodatkowo myśleć o codziennym przyjmowaniu pigułki i unikają dodatkowego stresu związanego z zapominaniem. W przypadku plastra, jeśli użytkowniczka zapomni przykleić następny, nowy posiada jeszcze 48h zabezpieczenia, w przypadku pierścienia 3h. Nowoczesna antykoncepcja wskazana jest dla aktywnych kobiet i powinna być dobierana indywidualnie do stanu zdrowia użytkowniczki oraz jej stylu życia.

Wpływ metod o przedłużonym działaniu na seksualność kobiety

Dobór antykoncepcji jest indywidualnym efektem rozmowy każdej pacjentki z lekarzem i zawsze powinien być poprzedzony dokładną diagnostyką kliniczną i hormonalną. W przypadku antykoncepcji niecodziennej użytkowniczka ma większą satysfakcję z zastosowanej metody: poprzez wygodę stosowania, dobrą tolerancję, mniej obaw o działania niepożądane, czy porównywalną skuteczność. „Długość stosowania antykoncepcji hormonalnej pozytywnie wpływa na nastrój użytkowniczki: zmniejsza drażliwość, zwiększa zainteresowanie ludźmi i podnosi libido. Pierścień antykoncepcyjny ma pozytywny wpływ na psychologiczne aspekty życia seksualnego - u kobiet i u ich partnerów. Jednocześnie przyczynia się do nasilenia fantazji seksualnych i wzrostu zainteresowania seksem, czyli zwiększenia ilości kontaktów seksualnych. Nie bez znaczenia jest także to, że pierścień utrzymuje odpowiednie nawilżenie pochwy. Z kolei plaster antykoncepcyjny modyfikuje jakość życia. Kobieta widząc go pozostaje spokojna o jego skuteczność - dodaje prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta - Dziekan Wydziału Opieki Zdrowotnej Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach.

ip